به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، به تازگی گزارشی از سوی الازهر مصر منتشر شد که به بررسی مساله غلو و غالیان از نگاه دینی پرداخته و این پدیده را از لحاظ لغوی، اصطلاحی و تاریخی مورد بررسی قرار داده و مصادیقی را نیز به زعم خود برای آن بر می شمرد. خبرگزاری حوزه ضمن ارائه بخشی از ترجمه این گزارش نقد خود را نیز درباره آن اعلام می کند.

گزارش الازهر در ابتدا اسلام را دینی معتدل و به دور از افراط و زیاده روی دانسته و بیان می کند، پیامبر اسلام(ص) نیز به همین دینِ معتدل مبعوث شد و اصحاب خود را بر اساس آن تربیت کرد و بر این اساس غلو و افراط امری خارج از دین است که اسلام از آن بیزار است و مسلمانان نیز باید از آن اجتناب کنند.

این مقاله پس از بیان معنای لغوی و اصطلاحی غلوّ، به بیان آیات و روایاتی می پردازد که در مذمت غلو وارد شده و در این راستا به عنوان مثال به این آیه اشاره می کند: «يا أهل الكتاب لا تغلوا فى دينكم ولا تقولوا على الله إلا الحق»[1](نساء، 171) و آیه شریفه «ولا تطغوا فيه فيحل عليكم غضبي»[2](طه، 81) و پس از آن نیز به روایاتی از پیامبر(ص) در نهی از غلو اشاره کرده است.

نویسنده در ادامه ضمن تقسیم غلو به دو بخش اعتقادی و عملی، به شیعه و خوارج به عنوان دو مصداق غالیان اشاره می کند و می گوید: شیعیان به خاطر مقدس دانستن ائمه خود غالی هستند و خوارج نیز به خاطر تکفیر مسلمانان اهل غلو هستند و در ادامه به قَدَریه نیز به عنوان یکی دیگر از مصادیق غلو اعتقادی اشاره می کند.

الازهر در ادامه، جنسِ غلوِ خوارج و مشبّهه و شیعیان را نوعی واکنش به جریان های مخالف و انحرافی می داند و می گوید: غلو خوارج به خاطر واکنش آنها به تفریط مرجئه و بی اعتنایی آنها به عمل صالح بود و غلو مشبهه نوعی واکنش به تفریط معطّله بود و در نهایت غلو شیعیان نیز نوعی واکنش به ناچیز شمردن حق اهل بیت توسط خوارج است.

در ادامه این مقاله آمده: قشری گری در فهم متون دینی را یکی از عوامل ظهور پدیده غلو می داند و می گوید: یکی از مشکلات خوارج این است که در فهم نصوص و متون دینی به ظاهر آن بسنده می کنند و به اسرار و مفاهیم و باطن و مقاصد آیات و روایات اعتنایی ندارند و این یکی از آفت های خوارج و حنبلی های متاخر به شمار می رود و همین نگرش آنها باعث شده احکام عجیب و غریبی از سوی آنها صادر شود که هیچ سندی جز فهم ناقص آنها ندارد.

پاسخ خبرگزاری حوزه به مطالب مطرح شده

خبرگزاری حوزه در راستای تنویر افکار عمومی و قضاوت اهل علم و اندیشه به مسائل مطرح شده در پایگاه الیوم السابع نکات زیر را متذکر می شود:

اول. شیعه با غلو و افراط و تفریط به هر شکلی که باشد مخالف است به ویژه اینکه غلو در دین باشد، شیعیان با این پدیده مخالفند و ائمه اهل بیت(ع) و علمای شیعه در طول تاریخ تشیع به شدت با این پدیده برخورد کرده اند.

دوم: الازهر پس از تعریف غلو بلافاصله به قضاوت عجولانه در این زمینه پرداخته و شیعیان را در کنار گروهی همچون خوارج از مصادیق غالیان شمرده و اعتقاد شیعیان به مقدس بودن ائمه خود را عامل غالی بودن آنها می داند بدون اینکه به مصادیقی از این اعتقادات غلوآمیز شیعیان اشاره کند.

سوم: انتظاری که جهان اسلام از الازهر به عنوان یک نهاد معتدل و علمی جهان اسلام دارد این است که در اظهارنظرهای خود جانب علمی را نگه دارد و علت غالی بودن شیعیان را برای خوانندگان بیان کند و تصریح نماید شیعیان به خاطر کدام اعتقاد خود درباره ائمه(ع) غالی به شمار می آیند؟

چهارم: اگر الازهر برخی شیعیان را به خاطر اعتقاد به مقام الوهیت و صفات الهی برای ائمه غالی می داند، باید گفت: قاطبه شیعیان در این زمینه با الازهر موافقند و خود شیعیان نخستین گروهی هستند که این افراد را از خود طرد کرده اند و ائمه(ع) هم با چنین افرادی به شدت برخورد کرده اند و شیعیانِ خود را از قائل شدن صفات الهی برای ائمه(ع) نهی کرده اند.

پنجم: اگر استناد الازهر در غالی شمردن شیعیان به اعتقاد شیعیان به نصب الهی ائمه به امامت و جانشینی پیامبر یا اعتقاد شیعیان به علم ویژه برای امام یا پذیرش مقام عصمت برای امام بر می گردد که در این صورت انگشت اتهام متوجه کسانی است که منکر چنین مقاماتی برای ائمه و اهل بیت(ع) هستند، زیرا شیعه در این اعتقادات به آیات متعدد و صریح قرآن کریم مانند آیه ولایت، آیه عصمت، آیه تبلیغ، آیه مباهله و آیات فراوان دیگر استناد دارد که تفاسیر متعدد علمای فریقین به نزول این آیات در مورد ائمه دلالت دارد و روایات زیادی از پیامبر(ص) مانند حدیث غدیر و ثقلین و منزلت و باب العلم و روایات بی شمار دیگری که در کنار آیات قرآنی حاکی از مقام علمی و عصمت و نصب الهی ائمه و حقانیت آنها به خلافت پیامبر و رهبری جامعه اسلامی است.

ششم: بهتر این بود الازهر به عنوان یک نهاد علمی اهل سنت، با اعتقادات شیعیان بیشتر آشنا شود و از سوی دیگر این گونه مباحث را در فضایی علمی و با حضور علمای شیعه و سنی مطرح کند تا زمینه نزدیک تر شدن دیدگاه ها و برطرف شدن شبهات فراهم گردد و فرصت از دشمنان اسلام برای تفرقه افکنی میان شیعه وسنی گرفته شود، به ویژه با توجه به اینکه پیش از این نیز شیخ الازهر در برنامه تلویزیونی خود در ماه رمضان به نقد یک طرفه اعتقادات شیعیان درباره ائمه پرداخت و این اعتقادات را باطل دانست!